Page 492 - SİNCAN TARİH VE KÜLTÜR ATLASI

taarruza başlar. Türk ordusunun erleri ve subayları insanüstü fedakârlıklar
göstererek, komutanlar ön hatlarda çarpışarak, Yunan ordusuna büyük ka-
yıplar verdirir. Yunan ordusu yenilgiyi kabul ederek çekilmeye başlar. Türk
süvarileri Yunan ordusunu takip eder. Refet Bey’in emrindeki süvariler, düş-
man çekilişine ağır kayıplar verdirir. Muharebenin geçtiği birçok Türk şehri
ve kasabası tamamen tahrip olur, yakılıp yıkılır. Bu muharebede Türk birlik-
leri 42 subay şehit, 102 subay yaralı, 4 subay esir, 2 subay kayıp, 4 subay firar,
erlerden ise şehit, yaralı, kayıp ve firar sayısı toplam 4.800 kişidir.

23 Nisan 1921 günü “millî bayram” ilan edilir, halk “milletin saltanat
günü” olarak kutlar. Mustafa Kemal Paşa’yı öldürmek için Ankara’ya gelen
İngiliz casusu Mustafa Sagir, Ankara İstiklal Mahkemesi’nde yargılanır ve
24 Mayıs 1921 günü, Ankara’da Hacıbayram Caddesi ve Karaoğlan Caddesi-
nin kesiştiği köşede kurulan sehpada idam edilir. 132

KÜTAHYA-ESKİŞEHİR MUHAREBELERİ

Yunanlılar, İnönü yenilgilerinden sonra Bursa ve Uşak gruplarıyla aynı
zamanda saldırıya geçer. 10 Temmuz 1921’de başlayan Eskişehir-Kütahya
muharebelerinde, Yunan ordusunun güçlü sağ kanadı karşısında direnme-
ye çalışan Türk cephesi yarılır. Eskişehir, Kütahya, Afyonkarahisar işgal
edilir. Cephe komutanı İsmet Paşa, Mustafa Kemal’in önerisi üzerine mil-
letin biricik umudu olan genç orduyu düşmana kaptırmamak için, “askerli-
ğin icaplarını yerine getirerek Sakarya gerisine” çekilir. İki hafta süren kanlı
çarpışmalarda verilen şehitler, savaş dışı kalan yaralılar, moral çöküntü-
sünden doğan toplu kaçmalar; düşmana kaptırılan silah, cephane, araç ve
gereçler nedeniyle ordumuzun gücünün yarısına yakın bölümü yitirilir.
Moral bozukluğu kimi savaşçıları sarsmış, yeni bir Yunan saldırısını dur-
durmak umudu kalmamış, karanlık bulutlar Ankara göklerini sarmış, yüz
kilometre ötedeki düşmanın nefesi Ankara’dan duyulur. Bu olay üzerine
Atina’da zafer çanları çalar, toplar atılır, fener alayları coşku içinde dolaş-
tırılmaya başlanır.

“Büyük Bozgun” olarak tarihe geçecek olan bu yenilgi üzerine Meclis
toplanır ve kurtuluş çareleri aranır. Mustafa Kemal Paşa, daha sonra Polat-
lı’da bulunan karargâha vardığında bu bozgunun blançosunu alır. Durum
şöyledir: 1.643 şehit, 4.981 yaralı ve 374 esir vermiş, 18 top, 47 ağır, 34 ha-
fif makinelı tüfek kaybetmiş ve 30.809 kişi cepheden kaçmış. Bu kaçanlar
yanında silahlarını da götürürler. Cephelerden Ankara’ya yaralı askerleri
nakleden trenler gelmeye başlar. Gelenler, İnönü muharebelerinde yarala-
nıp da Eskişehir’deki hastanede tedavi gören gazilerdir. Vagonlardan inen
yürüyebilecek durumdaki gazilere omuz vererek, sedyeli olanların sedye-
lerini taşıyarak arabalara, kağnılara yerleştirilerek Namazgah’ın yanında
bulunan Gureba Hastanesi’ne taşınır.
476