Page 98 - SİNCAN TARİH VE KÜLTÜR ATLASI

6. KAYA YERLEŞMELER

Sincan ilçe coğrafyasında Antik Çağlar’da kullanılmış çok sayıda kaya
yerleşme bulunmaktadır. Bunlar kilise/manastır, mezar, yerleşme ve sı-
ğınma amaçlı olarak insan eliyle yapılmıştır.

Zincirlikaya Mağaraları

Zir Vadisi’nde ve eski İstanos kasabası yerleşmesi yakınında bulunan
Zincirlikaya Mağaraları sığınma amaçlı yapılmıştır. Seyyah-ı Alem Evliya
Çelebi, 1648 yılında Ankara’ya gelir ve sonrasında İstanos kasabasına uğ-
rar ve buradaki kaya yerleşmeler hakkında şu ifadeleri kullanır:

Zira iki tarafı Samanyolu gibi göklere baş uzatmış, şahin, zağanos ve
miskî kartal yuvaları, yalçın sipsivri kızıl ve sarı uçurum kayalardır ki
insan bakmaya cür’et edemez. Van, Şebin Karahisarı ve Mardin Kalesi
kayaları gibi heybetli, tehlikeli ve ibret verici kayalardır. Kimi Bîsütun
Dağı gibi altı boştur, kimi ejderha gibi yukarıdan aşağı süzülmüş, kimi
arslan görünüşlü, kimi fil cüssesi gibi türlü türlü acaip yapılı kayalar-
dır... Ve öyle mağaraları var ki içinde biner adet at bağlansa rahatlıkla
sığar. Eski zamanlardan kalma, bir yalçın kaya üzerinde harabe kale-
ciği vardır. Tanrı’nın hikmeti bu şehre girdiğimiz gün insan deryası
toplanmış. Meğer ip canbazlarının gösterileri var imiş... 28

Charles Texıer (1833-1837), Küçük Asya Coğrafyası’nda İstanos kasa-
basındaki kaya yerleşmeler hakkında bilgi vermektedir:

Dağın yukarı kısmında, birtakım mağaralar ve inler görülür. Bu mağa-
ralardan birinin boyu üç metre, eni iki metre ve yirmi beş santimet-
redir; bir ikincisinin boyu on bir metre otuz santimetre ve eni üç met-
re otuz santimetre idi. Bir üçüncüsünün, birbiri üzerine oyulmuş üç
katı vardı. Bunlarda görülen yol ve baca gibi çıkışlar; bunlara birkaç
ailenin yerleştiği fikrini verir. Bunların kimler tarafından oyulduğu ve
buralarda hangi dönemde kimlerin kaldığı bilinemez. Yerliler, yaban-
29
cıları bu ilginç eserlerin içinde gezdirmekten, adeta nefret ederler.

Zincirlikaya’da bulunan yerleşmeler doğal erime ve harici müdaha-
lelerle özgün halini kaybetmektedir. I. Derece Arkeolojik Sit Alanı olarak
tescil edilmiştir.
82