Page 426 - SİNCAN TARİH VE KÜLTÜR ATLASI

aded su değirmeni, bir kargir diğeri ahşab iki cesîm köprü, bir bâb hükü-
met konağı, bir selh-hâne bir derbend, dört han, onbeş aded sof destgâ-
hı, altı aded kahvehâne, altmış dükkân vardır. Mehdi karyesinde (Mehdi
Baba) Kapı [Kayı] karyesinde (Hüseyin Dede) türbesi mevcûd, Bacı karye-
sinde (Bacım Sultan) [Fatıma Bacı] ve Hacı Tuğrul karyesinde (Ertuğrul
Baba) [Hacı Tuğrul Baba] ve Memlik karyesi’nde (Aba Dede) [Abalı Baba]
ve Bağlum karyesinde (Hasan Dede) medfûndur.

İstanos kasabasında mevcûd ve bânisi gayri ma’lûm olan câmi-i şerî-
fin tarz inşâsında gösterilen asâr-ı mehâret ve nefâset üstadının fenn-i
mi’marideki derece-i liyâkat ve iktidârına bürhân-ı mücessemdir. Etfâl-ı
Müslime-i sıbyanına mahsûs olarak otuz ve Ermeni ve Protestana mah-
sûs birer mekteb vardır.

Mahsûlatı buğday, arpa, pirinc, çavdar, burcak, mercimek, nohud,
üzüm, elma, armud, zerdali, erik, vişne, dut, şeftali, ayva ve kavun, kar-
buz ve sınâyi’ ve ticâreti Ankara sofi nâmıyla meşhûr olan sof ve şâli gibi
mensûcat-ı nefîseye münhasırdır. İstanos kasabasında haftada bir def’a
pazar günleri bâzâr küşâd idilmekdedir. Kazada 73.993 re’si tiftik, 51.156
koyun, 558 kıl keçi, 800 manda, 1.600 kara sığır, 400 esb, 60 ester mevcûd
olub senevî 50.000 kıyye tiftik ve 15.000 kıyye yapağı 500 kıyye siyah be-
yaz kıl hâsıl olmakdadır.

Zîr kazasının arâzisi tûlen 24 arzen 12 sa’at mesâfeyi hâvi olub sülü-
sey mezrû’ ve sülüsânı mer’a ve çayır ve zira’ata gayr-i kâbildir.
Kasabanın pişgâhında cereyân iden cesîm bir nehir güzergâhındaki
tarla ve bostanları irva ile kasabanın cihet-i cenûbiyesinden bi’l-murûr
Sivrihisar kurbunda Sakarya nehrine münsab olur. Merkez-i kazaya tah-
minen üç buçuk, dört sa’at mesâfede vâki’ Egrendi [İmrendi] ve Eymir Gazi
[Emirgazi] karyeleri civârında tûlen bir, arzen yarım sa’at imtidâdında bir
göl olduğu gibi İçimik [İncirli] ve Onaca [Onac] nâm karyeler civarında tû-
len ve arzen yarım sa’at mesâfe cesâmetinde bir göl ve sazlık mevcûd olub
burada husûle gelen kamışlardan ahali-i mahalliye hasîr i’mâliyle haylü-
ce intifa’ ederler. Zîr kazasının senevî emlâk ve temettu’ virgüsi 383.016,
bedel-i askerisi 47.519, a’şarı 543.719, ağnâmı 403.487 guruşdan ibâretdir.
Kaza-yı mezkûre tabi Germic [Girmeç] karyesinden neba’an eden teymur
ma’deni suyunun emrâz-ı cildiyeye ve Yamalı [Malıköy] karyesindeki kü-
kürtlü iki hamamın uyuz illetine nef’i bi’t-tecrübe sâbit olmuşdur.

Bunlardan başka kasabaya birkaç sa’at mesâfesi olan Kesiktaş karye-
sinde kil ve üç sa’at mesâfede Bucak [Bucuk] karyesinde kömür ma’den-
leri mevcûddur. Kasabaya beş dakika mesâfede tahminen iki bin beş yüz
nüfusu isti’ab eder asâr-ı atîkadan cesîm bir mağara ile kasabanın cihet-i
garbiyesinde vâki’ Kesiktaş nâm mahalde dahi tahminen üç yüz elli kişi
410