Page 433 - SİNCAN TARİH VE KÜLTÜR ATLASI

Gazi [Emirgazi] karyeleri civârında tûlen bir, arzen yarım sa’at imtidâ-
dında bir göl olduğu gibi İçimik [İncirlik] ve Onaca [Onac] nâm karyeler
civarında tûlen ve arzen yarım sa’at mesâfe cesâmetinde bir göl ve sazlık
mevcûd olub burada husûle gelen kamışlardan ahali-i mahalliye hasîr
i’mâliyle haylüce intifa’ ederler. Zîr kazasının senevî emlâk ve temettu’
virgüsi 286.521, bedel-i askerisi 49.222, a’şarı 1.103.042, ağnâmı 526.172
guruşdan ibâretdir. Kaza-yı mezkûre tabi Germic [Girmeç] karyesinden
neba’an eden teymur ma’deni suyunun emrâz-ı cildiyeye ve Yamalı [Ma-
lıköy] karyesindeki kükürtlü iki hamamın uyuz illetine nef’i bi’t-tecrübe
sâbit olmuşdur.
Bunlardan başka kasabaya birkaç sa’at mesâfesi olan Kesiktaş karye-
sinde kil ve üç sa’at mesâfede Bucak [Bucuk] karyesinde kömür ma’den-
leri mevcûddur. Kasabaya beş dakika mesâfede tahminen iki bin beş yüz
nüfusu isti’ab eder asâr-ı atîkadan cesîm bir mağara ile kasabanın cihet-i
garbiyesinde vâki’ Kesiktaş nâm mahalde dahi tahminen üç yüz elli kişi
isti’âb eder âsâr-ı âtikadan diğer mağara mevcûd olduğu gibi kasabaya
dört sa’at mesâfede Karalar karyesinde yetmiş seksen kademe nerd-bânla
[basamak, merdiven] inilir zîr-i zemînde kuyu şeklinde diğer bir mağa-
ra bulunmakda ve bunların akvâm-ı sâbıka taraflarından tahassun-gâh
[sağlam sığınak] olarak inşâ edildiği mevcûd ba’zı âsârdan istidlâl olun-
makdadır (Ankara Vilayeti Sâlnâmesi, Hicri 1320, Def’a 14, s.143-145).

13. 1325/1907 ANKARA VILAYETI SÂLNÂMESI’NDE ZÎR NAHIYESI

Zîr kazası, 1902 yılının sonlarında Çubukabâd kazası lağvedilmiş ve
kasabaya dönüştürülmüştür. 1903 yılında Zîr kasabası, Zîr nahiyesi mer-
kezi olmuştur. 1325/1907 Ankara Vilayet Sâlnâmesi’nde Zîr nahiyesi müd-
rü Ali Rıza Efendi, kâtibi Nuri Efendi’dir.

Miyâh-ı madeniye

Ankara Sancağına mülhak Ayaş kasabası derûnunda Karakaya ma-
hallesinde İngiliz Tuzu madenine müsadif bir kaplıca mevcut olduğu gibi
Zîr kasabasının Gömeç [Girmeç] karyesinde demir madenine uğrayan di-
ğer kaplıca vardır.

Nefs-i Ankara’ya altı saat mesafesi olan Zir kazasının merkezi bulu-
nan İstanos kasabasında tiftikten meşhûr Ankara sof ve şalileri ve Anka-
ra kasabasında tiftikten gayet ince ve nefis kadın ve erkek çorabı ve el-
divenleriyle tiftikten kalın ve tüylü boyun atkıları ve karyola örtüleri ve
yasdık yüzleri ve seccade ve kadın ve çocuklara mahsûs çaket ve çorap ve
saire nesc olunmakta ve bunlardan dahi Dersaadet’e ve civar vilayetlere
haylice ihrâcât vuku bulmaktadır.
417