Page 163 - SİNCAN TARİH VE KÜLTÜR ATLASI

4. FATİH DÖNEMİNDE

ANKARA SANCAĞI (1444-1446, 1451-1481)

Sultan II. Murad oğlu Sultan İkinci Mehmed, babası II. Murad Han’ın
vefatı üzerine 18 Şubat 1451’de, on dokuz yaşında ikinci defa Osmanlı tah-
tına oturmuştur. Anadolu Beylerbeyliği idari merkezi Ankara’dan Kütah-
ya’ya nakledilmiştir. Nisan-29 Mayıs 1453 tarihleri arasında elli dört gün
süren İstanbul muhasarası sonrası İstanbul fethedilmiş ve Sultan İkin-
ci Mehmed, “Fatih” unvanını almıştır. Asıl adı Mehmed ve Ankaralı olan
Molla Zeyrek, Fatih’in hocalarındandır. Fatih Sultan Mehmed Han, Trab-
zon seferinde ordusunu Ankara’da konuşlandırmıştır. Ankara bir ulaşım
merkezi olmuştur. Fatih, 1470 yılında Eğriboz Seferi’nde iken Karamanoğ-
lu Kasım Bey, Ankara’ya kadar gelmiş ve Ankara Sancakbeyi Küçük Sinan
Beyi bozguna uğratmış, Ankara Kadısı Emre Çelebi’yi şehit etmiştir.

Fatih dönemi sadrazamları, vezirleri, beylerbeyleri özellikle şehirde
ticaretin gelişmesi için Ankara’da kervansaraylar, bedestenler, hanlar ve
çarşılar yaptırmıştır. Anadolu Medeniyetleri Müzesi olarak kullanılan Mah-
mud Paşa Bedesteni ve Kurşunlu Han ile Şengül Hamamı, Ankara’da Fatih
döneminde inşa edilen tarihi yapılardır. Destan kahramanımız Seyyid Bat-
tal Gazi’nin babası Seyyid Hüseyin Gazi türbesi ve zaviyesi, Fatih Sultan
85
Mehmed tarafından onartılmıştır.
Fatih Sultan Mehmed Han, Ankara’da Ak Medrese Mahallesi’nde otu-
ran haneleri, Hacı Bayram-ı Veli hazretlerinin “yüzü suyu hürmetine”
tüm vergilerden muaf tutmuştur.

Ak Medrese Mahallesinden yigirmi üç nefer mu’aflar, merhûm Hacı Bay-
râm Sultân nevverallahu merkadehu hazretlerinin mezarı dayiresinde
olan hanelerdir. Avarız-ı divâniyye ve tekâlif-i örfiyyeden mu’af ve mü-
sellem olalar deyu ellerinde hükm-i hümâyûnları vardır. Neferân 23. 86
Osmanlı’da fethedilen topraklarda “Kanun-i Osmani” denilen Osmanlı
düzeninin sağlanmasında tahrir işlemi görevli bir tahrir emini tarafından
devamlı olarak yapılmıştır. Ankara Sancağı’na ait çok sayıda tahrir defteri
bulunmaktadır. Bu defterlerin en erken tarihli olanı Fatih Sultan Mehmed
Han dönemine ait, Hicri 867/Miladi 1463 tarihli, Devlet Arşivleri Osmanlı
Arşivi’nde Maliyeden Müdevver Defterler (MAD) tasnifinde, 9 numarayla
kayıtlı olan Ankara Sancağı’nın mufassal tahrir defteridir. Elimizde mevcut
en eski Ankara tahrir defteri niteliğinde olan bu defterin başlangıcında çok
147