Page 273 - SİNCAN TARİH VE KÜLTÜR ATLASI

16. BİRİNCİ CİHAN HARBİ VE
ÇANAKKALE MUHAREBELERİ

ANKARA Birinci Cihan Harbi, Almanya Avusturya, Bulgaristan ve daha sonra
ANKARA
Osmanlı Devleti’nin de katıldığı “İttifak Devletleri” ile Rusya, İngiltere,
Fransa, İtalya, Japonya, Sırbistan, Romanya, Belçika, Yunanistan, Porte-
kiz ve Karadağ’dan oluşan “İtilaf Devletleri” arasında cereyan eder. Sul-
tan Reşad bir ferman yayınlayarak seferberlik ilan eder. Yirmi yaş ile kırk
beş yaş arasında olanlar askere çağrılır. Karadeniz’de Rusya ile Osmanlı
orduları çatışmaya başlar. Sultan Reşad, 11 Ekim 1914’de “Cihad-ı Ekber”
ilan eder. Enver Paşa ateşli konuşmalar yaparak orduyu heyecanlandır-
mak ister. Cihan Harbi (Birinci Dünya Savaşı)’nde Osmanlı Orduları; Rus,
Irak, Filistin- Suriye, Sinâ-Mısır, Arabistan, Çanakkale ve Galiçya gibi cep-
helerde savaşmak zorunda kalır. Kuvvetlerini, genelde Alman komutan-
ların görüşleri, onların harp hedefleri ve cephe sıkışıklıklarını gidermek
doğrultusunda kullanır. Alman cephesini rahatlatmak uğruna ve gerekli
hazırlıklar yapılmaksızın Rus cephesi açılır.

İngiliz cephesini oluşturan Mısır üzerine, Cemal Paşa’nın kumanda-
sında yapılan Süveyş Kanalı harekâtlarında, binlerce Osmanlı askeri şe-
hit olur. Hicaz ve Necid emirlerinin İngilizlerin yanında yer almaları ve is-
yan ederek silahlı eylemlere girişmeleri, Hicaz ve Mekke’nin kaybına yol
açar. Yalnız, Medine, Fahreddin Paşa tarafından, harp sonuna kadar, İngi-
liz ve Araplara karşı savunulur. Irak ve Suriye cephelerinde, Alman birlik-
lerinin de gönderilmesiyle takviye edilmiş olarak Yıldırım Orduları Grubu
teşkil edilir. Ancak, Irak, Suriye ve Filistin bölgelerinde birliklerimiz ağır
kayıp verir. Rusya’da Çarlık idaresine son verilir. Rusya’nın yerini Ame-
rika Birleşik Devletleri alır. Komünistlerin barışa hazır olmaları üzerine
3 Mart 1918’de yapılan Brest-Litovsk Antlaşması’yla Rus Savaşı, resmen
sona erer. Ancak, Doğu Anadolu cephesinde, yapılan barış gereği iadesi
ANKARA
ANKARA gereken, “Doksanüç bozgunu” kaybı olan Batum-Ardahan-Kars (elviye-i
selâse) gibi yerlerin ele geçirilmesi söz konusu olduğundan, Ermeni ağır-
lıklı saldırılarla mücadeleye devam edilir ve nihayet bu yerler gerir alınır.
Kafkaslar’da Ermenistan, Gürcistan ve Azerbaycan adlı üç cumhuriyet
kurulur. Ancak buralar, kısa bir müddet sonra, Komünist idarenin eline
düşer ve Sovyet Çarlığı’na bağlanır. Nihayet Osmanlı Devleti hükümeti,
Amerika Birleşk Devletleri Cumhurbaşkanı Wilson’un 8 Ocak 1918 tarihli
beyannamesindeki prensipler doğrultusunda, barış yapmaya karar verir.
257