Page 286 - SİNCAN TARİH VE KÜLTÜR ATLASI

1. OSMANLI’DA İLK NÜFUS SAYIMI (1246/1830)

Osmanlı Devleti’nde ilk nüfus sayımı Sultan II. Mahmud Han (1808-
1839) döneminde yapılmıştır. Bu nüfus sayımında sadece erkek nüfus
kayıt altına alınmıştır.

Bu yıllarda Ankara Sancağı; Kasaba-i Süflâ nahiyesi, Kasaba-i Bâlâ na-
hiyesi, Ayaş kazâsı, Murtaza-abâd kazâsı, Yaban-abâd kazâsı, Çubuk-abâd
kazâsı, Şorba ve Semerözü kazâsı, Yörük kazâsı, Haymanateyn kazâsı ve
Arabsun kazâsı ile Tabanlı Aşiretlerinin kışlaklarından teşekkül etmekte-
dir.

Dergâh-ı Ali kapıcıbaşılarından Mesûd Ağa, mütesellim olarak Ankara
Sancağı’nı hazine adına yönetmektedir. Yargı işlerine ise Kadı Abdullah
Hilmi Efendi bakmaktadır. Ankara sancağında nüfus sayımının yapılma-
sı için Yozgat eşrafından ve kapıcıbaşı rütbesinde olan Sadık Bey görev-
lendirilmiş ve 1 Aralık 1830 tarihinde nüfus sayımı başlatılmıştır.

Nüfus sayımında hanenin aile reisi ve erkek evlatlar kaydedilmiştir.
Hane reisinin fiziki özellikleri, yaş ve mesleği yazılmıştır. Kayıtlar iki nüs-
ha olarak hazırlanmış ve bir nüshası İstanbul’a gönderilmiştir.

1830 yılında Ankara Mutasarrıfı Ayaşlı el-Hac Mesûd Ağa, 55 yaşında,
uzun boylu, kumral sakallı olan Mesûd Ağa’nın yanında 15 yaşında İbra-
him adında oğlu ve 25 yaşında Ahmed Hayri adında damadı bulunmak-
tadır. Ayrıca gulamları, hizmetkârları, hazinedarı, vekil-i harc, şâtırı, kah-
vecileri ve aşçıları olmak üzere toplam 26 görevlisi, dâire-i mütesellim’de
ise 33 asker bulunmaktadır. 110

1830 yılında Sincan ilçesine bağlı köylerin ekserisi Kasaba-i Süfla
(Aşağı Kasaba) Bacı nahiyesine, bir kısmı Murtazâ-abâd kazâsına ve iki
köyde Haymanateyn kazâsına bağlıdır. Bu sebepden üç kazânında genel
nüfus sayımını yayınlandık.

Murtazâ-abâd kazâsının 49 köy ve çiftliği kayıtlıdır. Kazânın nüfusu
yoğun olan yerleşmeleri İstanos, Girendos (Fethiye), Virancık (Örencik),
Bucuk, Ahi, Emirgazi, İrendi (İmrendi), Soğucak ve Yassıviran (Yassıö-
ren)’dır.
270