Page 725 - SİNCAN TARİH VE KÜLTÜR ATLASI

Zîr kasabası kuzeye bakış, 1940 (Foto: C. Alagöz) Zîr kasabası güneye bakış, 1940 (Foto: C. Alagöz)

kam İsmail Hakkı Efendi belediye meclisinin başkanıdır. 1295/1878 Anka-
ra Vilâyeti Sâlnâmesi’nde ise İstanos belediyesi reisi Osman Ağa, azalar
ise Halil Ağa, Garabet Ağa, Tavid Ağa ve Simyon Ağa’dır.

İngiliz subayı Yzb. Frederick Burnaby, 1870’li yıllarda Zîr kazâsının
idari merkezi olan İstanos kasabasına gelir ve izlenimlerini “Küçük Asya
Seyahatnamesi Anadolu’da Bir İngiliz Subayı 1876” isimli kitabında anla-
tır. Burnaby’e göre İstanos kasabasında yarısı Ermenilere yarısı Türklere
ait 400 ev bulunmaktadır. Yzb. Frederick, yaşlı Ermeni papazına ”Türkleri
seviyor musunuz?” diye sorar. Yaşlı papaz ”Hem de çok” cevabını verir.

1299/1881-82 Ankara Vilâyeti Sâlnâmesi’nde Zîr kasabasında 41 Müs-
lüman, 1.135 Ermeni ve 111 Protestan nüfus kayıtlıdır. Zîr kazâsının ge-
nelinde 5 cami, 19 mescid, 5 sıbyan mektebi (Müslim), 1 sıbyan mektebi
(Gayrımüslim), 1 tekke, 1 türbe, 1 han, 631 hâne ve 31 dükkân bulunmak-
tadır.

1308-1309/1890-1892 Ankara Vilâyeti Sâlnâmesi’nde özetle şu bilgiler
verilir: Zîr kazâsı merkezi olan İstanos kasabası Ankara şehrine altı sâat
mesâfede ve Çubuk Çayı’nın sol tarafında ve bir dağın eteğindedir. Kasa-
ba merkezinde Müslim ve gayrimüslim 1.233 erkek ve 1.099 kadın ve 556
hâne mevcuttur. Zîr kazâsına 110 köy bağlı, Müslim ve gayrımüslim, erkek
ve kadın toplam nüfusu 12.705 kişidir. Merkez ve köylerinde 6 câmi-i şerîf,
102 mescid, 1 medrese, 29 su degirmeni, biri kargîr digeri ahşâb 2 büyük
köprü, 1 hükümet konağı, 1 mezbaha, 1 karakol, 4 han, 15 sof tezgâhı, 6 kah-
vehâne ve 60 dükkan bulunmaktadır. İstanos kasabasında bânisi (yap-
tıranı) bilinmeyen bir cami mevcuttur. 30 Müslüman, 1 Ermeni ve 1 Pro-
709