Page 8 - SİNCAN TARİH VE KÜLTÜR ATLASI

Yörükleri, İshaklar, Toylu, Gündoğmuşlu ve Karakeçili cemaatleridir (BOA,
MAD.d.9). Çalışmamızda bu defterde ilgili bölümler transkribe edilerek ya-
yınlanmış ve yorumlanmıştır. Fâtıma Bacı (Bacı) köyü, Bacı kazâ/nahiye-
sinin idarî merkezidir. Defterde kaydı bulunan bazı köyler zaman içinde
terk edilmiş ve harap olmuştur. Albderesi (Abderesi/Atderesi), Şeyhler, Sa-
zak, Kızılcaköy, Senirce, Avdan ve Kepir köyleri zaman içinde terk edilmiş,
tamamen harap olmuştur. Şeyhler köyünün yeri tespit edilememiştir. Bu
dönemde nüfusu en yoğun yerleşmeler İstanos (730), Erkeksu (515), Bacı
(335), Akçavirân/Akçaören (330), Mülk (280), Kayı (250) ve İncilik/İncirlik
(215)’tir. Avdan köyü, Hatib Ahmed Zâviyesi’nin; Çoğlu köyü, Ahî Şerefed-
din Zâviyesi’nin; Kayı ve Şeyhler köyleri, Bursa İsa Bey Medresesi ve Zâvi-
yesi’nin; Bacı (Fâtıma Bacı) köyü, Fâtıma Bacı Zâviyesi’nin; Kızılcaköy, Bacı
Cuma Camii’nin vakfıdır. İlyakut köyünde Şeyh Bahşayiş Zâviyesi, Akça-
virân köyünde Ahî Mahmud Zâviyesi bulunmaktadır.

H.928/M.1521-22 tarihli ve Atatürk Kitaplığı Muallim Cevdet Tasnifi 116-
05 numarada kayıtlı Ankara Sancağı Evkâf Defteri’nde Mürted Ova nahiye-
si, “Murtaza-abâd” kazâsı, Bacı nahiyesi de Bacı kazâsı olarak kaydedilmiş-
tir. Kasaba nahiyesi aynen kalmıştır (MC.d.116-5). Murtaza-abâd kazâsına
bağlı Erkeksu, İstanos, Bilvirân/Belvirân, Karkın ve Avdan köylerinin yıllık
vergi gelirini Sultan II. Bâyezid Han, Amasya’da yaptırdığı külliyesine vak-
fetmiştir. Bu defterde kayıtlı İlyakut ve Akçavirân’da bulunan vakıflar ile
vakıf olan Fâtıma Bacı (Bacı), Kayı, Şeyhler, Kızılcaköy ve Çoğlu köyleri ka-
yıtlıdır. İlgili vakıf kayıtları transkribe edilerek “Sultan Bâyezid Döneminde
Ankara Sancağı (1481-1512)” başlığı altında yayınlanmıştır.

Kanuni Sultan Süleyman döneminde yazılan 929/1523 tarihli Ankara
Sancağı Mufassal Tahrir Defteri (BOA,TT.d.117)’nde Kasaba nahiyesi, Yö-
rükân-ı Mîr-livâ (Sancakbeyi Yörükleri), Çubuk, Murtaza-abâd, Yaban-abâd,
Ayaş, Bacı kazâsı (Taceddinlü kabileleri), Tâvaif-i Ulu Yörük (Ulu Yörük
Kabileleri) ve Padişah hassı olan Haymâne/Haymâna Cemaatleri kayde-
dilmiştir. Bu nahiye ve kazâlarda bulunan vakıf köyleri kaydedilmemiş-
tir. 1523 yılında Sincan, Saraycık ve Küçük İstanos köyleri Ankara Merkez
kazâsı Kasaba nahiyesine; İstanos, İlyakut, Mülk, İncilik/İncirlik, Dutluca,
Akçavirân/Akçaören, Bucuk, Kayı, Çoğlu, Erkeksu, Karkın, Senirce/Seyirce,
Avdan/Odan köyleri yılında Murtaza-abâd kazâsına; Fâtıma Bacı, Girmeç
ve Kızılca köyleri Bacı kazâsına bağlıdır. İstanos, Kayı, Şeyhler, Belviran,
Bacı ve Avdan köyleri vakıf olduğu için kaydedilmemiştir. Kurd Şeyh Mez-
rasında ise Ulu Yörük’ten İsa Hacılu cemaati sakindir.

Kanuni Sultan Süleyman döneminde yazılan H.937/M.1530 tarihli 438
Numaralı Muhasebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteridir (Kütahya, Karahisâr-ı
Sâhib, Sultan-önü, Hamid ve Ankara Livâları). Bu defter dizin ve tıpkı ba-
sım olarak 1993 yılında Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi
VIII