Page 473 - SİNCAN TARİH VE KÜLTÜR ATLASI

İstanbul hükümetine baskı yaparlar. 21 Temmuz günü 3. kez Damat Ferid
Paşa hükümet kurar. Erzurum Kongresi, 23 Temmuz 1919 günü toplanır ve
Mustafa Kemal Paşa, kongre başkanı seçilir. Erzurum Kongresi 7 Ağustos
1919 tarihinde çalışmalarını tamamlar. Sonuçta on maddelik bir beyanna-
me ve yedi maddelik bir nizamname yayınlanır. Beyanname, 63 delege ta-
rafından imzalanır ve “Heyeti Temsiliye” resmen kurulur. 118

Ankara’nın “Kara Eylül”ü

10 Ağustos günü İstanbul’dan Ankara’ya gelen trenin geçeceği Beyli-
kahur Köprüsüne bölgede bulunan Ermeni veya Rum çeteleri tarafından
bomba yerleştirilir. Bombanın patlaması sonucu raylar tahrip olur ve çok
sayıda kişi yaralanır.

İngiliz birliklerinin Ankara’ya gelmesiyle, diğer illerde bulunan Ermeni-
ler ile Osmanlı hudutlarının dışından Anadolu’ya sızan çetelerin büyük bir
bölümü Ankara’ya gelmeye başlar. Böylece Doğu’daki Ermeni katliamı bu
kez Ankara’nın ilçelerinde görülür. İlk Ermeni katliamı haberi Keskin’den
gelir. Ancak bu çeteleri Ankara’da durduracak bir güç bulunmadığından, ay-
rıca İngilizler de, bu işe karışmadıklarını tutumları ile belli ettikten sonra,
Ankara’da küçük bir koloni halinde yaşayan Ermeni azınlığı taşkınlıklara
başlar. İngiliz işgal kuvvetleri de bunlara yardımcı olur.

İngilizler’in Ankara’daki ilk uygulamaları, zorla göçü gerçekleştiren veya
bu göç olayına alet olan tanınmış Türk aile reislerinin yargılanması için bir
mahkeme kurmaları şeklinde olur. Mahkeme üyelerinin çoğunluğunu da
Ermeniler oluşturur. Türklerin yargılanmaları, ne olduğu belirsiz mahkeme-
lerde yapılmaya başlanır. Mahkeme, yargılanan Türklerin bir bölümünü ce-
zaevine kapatırken, bir kısmını da işgal kuvvetleri mahkemelerine gönderir.
Ankara’dan İstanbul’a nakletme işlemi de İngilizler tarafından yapılır.

1919 yılı Ankaralılar için büyük bir kabus yılı olur. Katliam korkusun-
dan kimse evinden dışarı çıkamaz olur. Ankara’daki Vali Muhittin Paşa ise
muktedir birisi değildir. Ermeni terör ve baskısı Ankara halkını şaşkına çe-
virir. Dünkü dost Ermeniler, bugün başlarına bela kesilir. Bununla beraber,
Ankara’da İngiliz işgal kuvvetleri ile Ermeni çetelerinin oyununa gelmeyen
büyük bir Ermeni grubu da vardır. Çetelere karşı olan bu Ermeniler de korku
içindedirler. Çünkü, onlar da Ermeni çetelerinin şerrinden korkuyor, iste-
diklerini yapmadıkları takdirde başlarına neyin geleceğini çok iyi biliyor-
lardı. Bu duruma rağmen, mümkün olduğunca olayların dışında kalmaya
özen gösteriyorlardı.

Ermeniler Ankara’yı ele geçirecek ve devlet kuracaklar, bu devleti de
ilk tanıyan İngilizler olacaktır. Bunu Yunanistan, Fransa ve Amerika izle-
yecektir. Böylece, yüzyıldan beri süren Ermeni davası da kökünden halle-
457