Page 122 - SİNCAN TARİH VE KÜLTÜR ATLASI

tuklatarak Hindistan’da Kâlincâr Kalesi’ne hapsetmiştir. Arslan Yabgu, bu
kalede vefat etmiştir (1032). Selçuklu ailesinin başına Mûsâ (İnanç) Yab-
gu geçmiş, idareyi fiilen yeğenleri Tuğrul ve Çağrı Beyler yürütmeye baş-
lamıştır. Merv yakınlarında Dandanakan Kalesi önünde Gazne ordusu ile
yaptıkları muharebeden zaferle çıkmışlar (23 Mayıs 1040) ve bu galibiyet
sonrası Tuğrul Bey, Büyük Selçuklu Devleti’nin ilk hükümdarı olmuştur
(1040-1063). Sultan Tuğrul zamanında Anadolu içlerine akınlar yapılmış,
1048’de Erzurum Pasinler Ovası’nda Bizans ordusunu yenerek zengin bir
ganimetle geri dönmüşlerdir. Tuğrul Bey, Bizans topraklarına girerek Ma-
lazgirt Kalesi’ni kuşatmış, kışın yaklaşması üzerine kuşatmayı kaldırmış-
tır. Kuşatma esnasında Selçuklu akıncıları Bayburt üzerinden Trabzon’a
kadar ulaşmıştır. Abbasi halifesi Kāim-Biemrillâh bir törenle Tuğrul Bey’e
yedi siyah hil‘at giydirerek cihan hükümdarlığını tevcih ederek, “meli-
kü’l-meşrik ve’l-mağrib” (doğunun ve batının sultanı) unvanını vermiştir. 4
Eylül 1063’de Rey’de vefat eden Tuğrul Bey âdil, şefkatli, dürüst, cömert ve
dindar bir hükümdar olarak tarihe geçmiştir.

Kardeşi Çağrı Bey (Ebu Süleyman Davud Çağrı Bey bin Mikail), Bizans
hâkimiyetinde bulunan Doğu Anadolu içlerine akınlar düzenlemiş, Van
Gölü ve çevresinde Türk hâkimiyetini sağlamıştır. 1059 yılında vefat eden
Çağrı Bey’in mezarı daha sonra oğlu Sultan Alparslan tarafından Merv’de
inşa edilen türbesine nakledilmiştir. Çağrı Bey’in Alparslan, Kavurd, Yâkutî,
Süleyman, İlyas, Arslan Argun adlarında altı oğlu vardı.
Sultan Tuğrul’un çocuğu olmadığı için Çağrı Bey’in oğlu Süleyman’ı
veliaht tayin etmişse de Alparslan kardeşinin hükümdarlığını tanımayıp
Kazvin’de kendini sultan ilân ederek adına hutbe okutmuştur. Sultan Al-
parslan, babası Çağrı Bey’in hâkim olduğu topraklarla amcası Tuğrul Bey’in
hâkimiyetindeki yerleri birleştirerek Ceyhun’dan Dicle’ye kadar uzanan
büyük bir devletin hükümdarı olmuştur. Alparslan, Bizans’a tâbi Arpaçayı
kıyısındaki müstahkem Ani şehrini ve 1067 yılında da Bizans’a ait Kars Ka-
lesi’ni fethetmiştir. Alparslan devrinde Anadolu’ya akınlar daha çok Sâlâr-ı
Horasan unvanlı kumandanın idaresinde yapılmıştır.

Selçuklu beylerinden Afşin, Sunduk, Ahmedşah, Türkman, Demleçoğlu
Mehmed, Duduoğlu, Serhenkoğlu ve Arslantaş komutasında Anadolu içleri-
ne akınlar düzenlenerek, Bizans topraklarında Türk akınları devam etmiştir.
Özellikle Afşin komutasındaki Türkmen atlı birlikleri Bizans kalelerini tah-
rip ederek, Sakarya nehrine kadar olan bölgeleri ele geçirmişlerdir. Kayseri,
Ankara, Kırşehir, Aksaray, Karaman ve Konya yapılan akınlar sonucu geçici
olarak Bizans’tan alınmıştır (1068). Konya’nın alındığını öğrenen Bizans im-
paratoru, büyük bir ordu ile Konya’ya yönelmiş ve imparatorun Sivas üzerin-
den Kayseri’ye geldiğini haber alan Selçuklu kuvvetleri, bu ordu ile karşılaş-
42
mamak için Toros Dağları’nı aşarak Halep tarafına geçmişlerdir.
106